Alçı Vitray Nedir

Alçı Vitray Nedir? 

Alçı vitray, cam parçalarının birleştirilmesi için tercih edilen bir çeşit bağlantı tekniğidir. Büyük selçuklu devletinden, günümüze kadar uzanan geleneksel bir tekniktir.
Eski türkler, pencerelerin ahengine uygun olarak çizgileri eğik olanlarını tercih etmişlerdir. Çiçek ve bitki motifleri en çok tercih edilen modeller olmuştur. Bu tekniğe alçılı pencere, nakışlı veya alçılı vitray denir. 

Alçı pencerelerinde motif belirleyici iç süslemelerle birlikte baz alınırdı. Ortamın ahengine ve renklerine uygun kompozisyonun yaratılabilmesi önem arz eder. Çünkü Türk yapılarının içi aydınlıktı ve diğer kültürel yapılardaki gibi sadece penceler ön planda değildi. Alçı vitray çalışmaları, ortamda bulunan süs eşyalarıyla beraber değerlendirilirdi. Alçı pencere camlarında boyalı cam kullanılmaz, camın imalatı sırasında renlendirilen camlar tercih edilirdi.

Geleneksel alçı vitray yani pencere yapımında ilk olarak vitrayın renkli kartonu hazırlanır. Özellikle büyük alanlarda taşıyıcı nitelikte olan kısımlar önemlidir ve dikkat gerektirir. Bütünü oluşturacak olan parçalar bir araya getirilir. Her bir parça birbirini dengede tutacak şekilde uyumlu olmak durumundadır. Hazırlanacak olan vitray kartonu 1/1 oranındaki kâğıda çizilir. Daha sonra pencere büyüklüğünü biraz aşan dayanıklı bir tahta altlık hazırlanır. Yatay yapılır ve üzerine vitrayın yerleşeceği yerler çizilir. Çerçeveyi meydana getiren parçalar çizgilerin üzerine sabitlenir ve vitrayın deseni tahtanın üzerinde alçı kontörler görünecek şekilde çıkartılır. Renkli camların alçının içine yerleşebilmesi için desenlerde görünen camlardan daha büyük kesilip hazırlanması gerekir.

Bu şekilde devam eden ve ince işçilik gerektiren alçı vitray yapımı günümüzde biraz daha farklı işlenmektedir. Yine aynı şekilde kalıplar hazırlanır aynı ölçekteki kâğıda kompozisyon çizilerek ortaya çıkarılır. Aynı şekilde vitrayın çevresini koruyacak şekilde çürümeyen dayanıklı malzeme seçilir. Tahta yerine belki sac kalıp hazırlanır ve alçı dökümüne hazır hale getirilir. Motifi belirlenmiş çizim üzerine cam parçaları yerleştirilir ve cam çizicilerle çizimdeki camların büyüklüğünden yaklaşık 2 mm küçük olarak hazırlanır ve köpükler resmi çizilmiş motife göre kesilir. Alçı hazırlama aşamasında da, su ve alçı karışımına kireç, tutkal ve az miktarda kendir lifi eklenir ve karışım hazırlanır.

Karışımın homojen olmasına özen gösterilmelidir. Alçı kıvama getirildikten sonra tahta bir çubukla karıştırılır ve kalıp içine dökülür. Döküm işleminde vitrayın dayanıklı olması açısından alçı donmadan dökme işlemi tamamlanmalıdır. Karışım yapılırken kireç kullanılmasının avantajları, bakteri barındırmaması ve daha beyaz bir görünüm elde edilebilmesidir.